در کنار رخدادها و مسائل و حاشیه های سینما که در ( کات دوباره ) مشاهده کردید ، از امروز بخشی از آموزشهای رشته های سینمایی را تا جایی که در محدوده امکانات و حوصله علاقمندان باشد بطور خلاصه مرور و آموزش میدهیم . برای اولین بخش ، تدوین فیلم را برایتان آماده کردیم که امیدواریم مورد پسند شما قرار گیرد.
بخش اول
مقدمه
تدوین (edit) یکی از مهمترین مراحل تولید یک فیلم است به طوری که یک فیلم نهایتاً روی میز تدوین به فیلم تبدیل می شود و در بعضی جاها از تدوین بعنوان کارگردانی مجدد یا کارگردانی دوم یاد می شود. به نظر من تدوین بعد از کارگردان در جایگاه دوم تولید یک فیلم قرار دارد. این تدوینگر است که در نهایت باید فیلم را شکل بدهد و روح فیلم در کالبد راش های ویدیویی بدماند. تدوینگر باید کم کاری ها و ایرادهای فنی کارگردان را تصحیح کند، ایراد در بازی بازیگران، اشتباهات تصویربردار و یا حتی اگر صدا بردار دستش خسته شود و بوم صدا را اندکی شُل کند و میکروفن داخل کادر دیده شود و عوامل در آن لحظه متوجه نشوند بازهم این تدوینگر است که باید جادو کند و کم کاری سایر عوامل را به نوعی "ماست مالی" کند! اغلب کارگردان ها و تهیه کننده ها بعد از صرف مقادیر زیادی هزینه، وقت و انرژی گروه بعد از اینکه راشهای فیلمشان را برای اولین بار نگاه می کنند نا امید می شوند، چرا که آن چیزی که انتظار داشته اند نشده است. و اینجا بازهم تدوینگر است که به آنها امید می دهد و مهارت های طلایی خود را بکار می گیرد تا به آنان روحیه بدهد. متاسفانه در سینمای ایران و تا حدودی در سینمای جهان همواره تدوینگر مورد کم لطفی قرار می گیرد و مخاطبان عام به جز ستاره های محبوب و گاهی کارگردانان شاخص هیچ سراغی از تدوینگر فیلم نمی گیرند! آیا شما بعد از اتمام یک فیلم جذاب هیچوقت به دنبال نام تدوینگر آن بعنوان کسی که این اثر را به فیلم تبدیل کرده است بوده اید؟ مسلماً خیر! اما بهرحال تدوین یکی از شغلهای جذاب و درعین حال بسیار سخت و طاقت فرسا در تولید فیلم است. امروزه تدوینگران باید تا حدودی هم با مفاهیم جلوه های ویژه و جادوگری در سینما آشنا باشند. تدوین یک روند فکری و پیچیده است و نیازمند پشتکار و تمرکز فراوان است. پس اگر این روحیه را درخود سراغ دارید می توانید به سراغ این شغل بروید، چرا که نه؟
تدوین خطی و تدوین غیرخطی
در گذشته که هنوز سیتمهای کامپیوتری و دیجیتال برای تدوین وجود نداشت تدوین به صورت خطی انجام می شد. در تدوین خطی فیلم (نگاتیو) در دستگاه موويلا قرار می گرفت و تدوینگر برای کات کردن فیلم می بایست نگاتیو را از محل مورد نظر برش می داد و باز در محلی دیگر آنها را بهم می چسباند. یعنی پلان های سالم برش داده می شوند و در نقاط کات مورد نظر تدوینگر دوباره بهم چسبانده می شدند. اما این نوع تدوین دیگر با وجود سیستمهای پیشرفته امروزی دیگر کاملاً منسوخ شده و تدوین غیرخطی جایگزین آن شده است. تدوین غیر خطی شامل تدوین فیلم با سیستمهای دیجیتال و کامپیوتری در محیط نرم افزارهای تدوین است. بگذارید در اینجا دو مفهوم رو از هم جدا کنیم، معمولاً در سیتمهای تدوین خطی با نوار فیلم یا همان نگاتیو سروکار داشتند ولی امروزه در سیستمهای غیرخطی ما با فایلهای دیجیتال سروکار داریم که آنها را ویدیو می نامیم. پس فرق بین اصطلاحات فیلمبردار و تصویربردار هم دراین است، فیلمبردار آنالوگ است و تصویربردار دیجیتالی شده است! از آنجا که من خودم شخصاً هیچوقت سراغ سیستم منسوخ خطی برای تدوین نمی روم و فکر نکنم شماهم همچین کاری بکنید پس از به بعد منظورمان از تدوین همان تدوین غیرخطی که با کامپیوتر و دستگاه های دیجیتال انجام می شود است که با فایلهای دیجیتال ویدیویی انجام می شود و نه با فیلم و نگاتیو و موویلا !
آشنایی با برخی مفاهیم
لازم است که قبل از اینکه فیلمی را تدوین کنیم با برخی از مفاهیم مهم آشنا شوید. آیا انواع فرمتهای فیلم را می شناسید؟ با مفهوم نسبت تصویری آشنایی دارید؟ فیلمهای 16 میلیمتری یا 35 میلیمتری؟ فیلمهای SD یا HD؟ PAL یا NTSC؟ درباره رزولوشن تصویر و پیکسل چیزی می دانید؟ آیا با مفهوم اسکن تصویر آشنا هستید؟ در این بخش سعی دارم تا جایی که ممکن است با این مفاهیم پیش برویم.
اولین فیلم جهان را توماس ادیسون در دهه 1890 از نیترات سلولز ساخت. پهنای آن فیلم 35 میلیمتر بود و بدین ترتیب استاندارد 35 میلیمتری برای فیلمهای سینما باقی ماند. در سال 1920 فیلم 16 میلیمتری بعنوان جایگزینی ارزانتر وراد بازار شد، هرچند که فیلمهای 16 میلیمتری دارای کیفیت و شفافیت به مراتب پایین تر از نسخه های 35 میلیمتری بود. در دهه 1970 نسخه های 16 میلیمتری سوپر نیز که توانایی ضبط با فریمهای بزرگتر را داشت به بازار روانه شد. در سال 1932 نیز استفاده از فیلمهای 8 میلیمتری رایج شد. فیلمهای 8 میلیمتری نیز در دو نوع معمولی و 8 سوپر عرضه گردید.
استانداردهای PAL و NTSC
حتماً در کاربا فایلهای ویدویی و نوارهای فیلم درمورد PAL یا NTSC بودن آنها شنیده اید. در حقیقت استاندارد PAL در کشورهای آسیایی و اروپایی از جمله ایران که دارای برق با نوسان 50Hz هستند مورد استفاده قرار می گیرد. در سیستم PAL فریمهای تصویر به صورت تقریباً مربعی است و اندازه آن 720 خط عمودی در 576 خط افقی است که به صورت 576*720 نوشته می شود. در سیستم PAL در هر ثانیه از تصویر 25 فریم قرار دارد. استاندارد NTSC که مخصوص کشورهای آمریکایی و ژاپن که دارای برق با نوسان 60Hz هستند است دارای فریمهای تصویر به صورت مستطیلی با اندازه 480*720 می باشد. در سیستم NTSC در هر ثانیه از تصویر 29.97 (30) فریم داریم. باید توجه داشته باشید که مادامی که در ایران هستید و برای پخش در داخل ایران و یا کشورهای اروپایی فیلم تولید می کنید از سیستم استاندارد PAL استفاده نمایید.
پیکسل چیست؟ رزولوشن چیست؟
در اینجا کمی از مفهوم پیکسل بگوییم، هر تصویر از هزاران و یا میلیونها پیکسل تشکیل می شود، هر چقدر تعداد این پیکسلها بیشتر باشند وضوح و کیفیت آن تصویر بیشتر خواهد بود، چه عکس باشد چه ویدیو. پیکسلها خانه هایی مربعی شکل هستند که از ترکیب سه رنگ اصلی قرمز، سبز و آبی (RGB) میلیونها رنگ را به وجود می آورند و از ترکیب این پیکسلها تصویر برای ما ایجاد می شود. به طور مثال وقتی می گوئیم در سیستم PAL به طور افقی 576 خط و به طور عمودی 720 خط وجود دارد این بدین معنی است که سیستم PAL از 720 پیکسل افقی و 576 پیکسل عمودی تشکیل شده است و در مجموع داری 720 ضربدر 576 پیکسل است. این نسبت افقی و عمودی پیکلسها بیانگر مفهوم رزولوشن است، هرچقدر تعداد پیکسلهای تشکیل دهنده ی یک تصویر بیشتر باشند آن تصویر دارای رزولوشن بالاتر و در نتیجه وضوح و کیفیت بیشتر است و هر چقدر تعداد پیکسلهای تشکیل دهنده یک تصویر کمتر باشند آن تصویر دارای رزولوشن پایین تر و در نتیجه وضوح و کیفیت کمتر است. چگونگی ترکیب رنگها و روشن شدن ترتیبی پیکسلها جهت ایجاد یک تصویر روی تلویزیون، مونیتور و یا صفحه نمایش یک موبایل بحث فنی مفصل و پیچیده ای است که به بحث گرافیک کامپیوتری و نحوه کار با تفنگهای پرتاب الکترون باز می گردد که در اینجا جای بحث ندارد.
آشنایی با مفهوم Aspect Ratio یا نسبت طول به عرض تصویر (کادر)
مفهوم Aspect Ratio بیانگر نسبت کادربندی طول به عرض تصویر است. که رایج ترین آنها نسبت های 4:3 (خوانده می شود چهار به سه و گاهی به صورت 1.33:1 نوشته می شود) و 16:9 (خوانده می شود شانزده به نه و گاهی به صورت 1.78:1 نوشته می شود) هستند. نسبت های دیگر شامل 1.85:1 که Widescreen یا صفحه عریض نامیده می شود و 2.35:1 که CinemaScope می باشند. تصاویر می توانند با نسبت های مختلف دلخواه تولید و نمایش داده شوند.
فرمت فایلهای ویدیویی (دیجیتال)
تلویزیون معمولی و استاندارد یا SD TV با فرمت SD است که همانطور که دربالا گفته شد در سیستم PAL مربعی با اندازه 576*720 است و در سیستم NTSC مستطیلی با اندازه 480*720 است. نسل جدید تلویزیون ها عریض یا های دیفینیشن (HD , HD TV) هستند که جهت شکل دهی هر فریم از تصویر از تعداد پیکسلهای بیشتری استفاده می کنند. در تلویزیون های Full HD تصویر دارای 1080*1920 پیکسل است که بیانگر رزولوشن فوق العاده بالای آن است. نوع دیگر فرمت HD دارای 720*1080 پیکسل است و نوع میانی آن که کمتر مورد استفاده قرار می گیرد دارای 1080*1440 پیکسل برای تشکیل تصویر است. تمامی فرمت های HD دارای تصویر عریض و مستطیلی هستند. فرمتهای جدیدتر و با رزولوشن بسیار بالاتر نیز با عنوان 4K , 2K و ... اخیراً توسط برخی کمپانی های قدرتمند فیلمسازی مورد استفاده قرار می گیرند که رقیب و جایگزین فیلمهای 35 میلیمتری به حساب می آیند.
لازم به ذکر است که صرف خریدن یک تلویزیون LCD یا LED که Full HD باشد شما قادر نخواهید بود تصاویر را به صورت Full HD کامل ببینید! بلکه فیلمی که می خواهید به صورت Full HD ببینید باید Full HD تصویربرداری شده باشد، Full HD کپچر شده باشد، Full HD تدوین شده باشد، Full HD رندر شده باشد، Full HD از شبکه ماهواره ای پخش شده باشد و یا Full HD بر روی Blueray رایت شده باشد، رسیور و یا دستگاه پخش کننده شما Full HD باشد، آنگاه شما قادر خواهید بود لذت دیدن یک فیلم Full HD واقعی را ببینید! پس امتحان کنید!
مجری خبر ( من و تو ) در فیلم مسعود كیمیایی
